فرهنگ و جامعه میزبانی

به رسم تلخ و طریق مألوف گذران عمر انسان ها، روز‌های امسال نیز با همه تلخی‌ها و شیرینی‌ها همچون برق و باد گذشت و به شرط حیات، آرام آرام در آستانه ورود به سال جدید خورشیدی و بهاری دیگر قرار خواهیم گرفت. مشهدالرضا (ع) به دلیل وجود بارگاه شریف رضوی هرسال میزبان میلیون‌ها زائر و عاشقی است که از سراسر جهان به قصد تبرک جستن و ابراز ارادت محضر امام رئوف به مشهدمقدس مشرف می‌شوند و به عتبه بوسی حضرتش نائل می‌گردند. به ویژه آغاز سال آینده که تقارن بهار طبیعت و بهار قرآن است، این امر نمود بیشتری خواهد داشت.

مردمان و شهروندان ارض اقدس رضوی به برکت هم جواری با امام هشتم سال هاست مشتاق میزبانی خیل عظیم زائران و عاشقان امام همام هستند و با افتخار غبار راه و خستگی از مهمان‌ها می‌زدایند و به آن‌ها خدمت می‌کنند. میزبانی راه و رسم دارد، قاعده و مبنا دارد و عرصه خدمت رسانی به زائران امام رضا (ع) ویژه است و باید در این عرصه مبانی خدمت رسانی را بشناسیم. فرهنگ میزبانی در شهر زیارتی متفاوت از دیگر شهرهاست. در چنین شهری همه فعالیت‌های اداری و مردمی باید رنگ وبوی زیارت داشته باشد و مردم و مسئولان با هم این فرهنگ را توسعه و نشر دهند. بر این اساس همه مردم مشهد و نهاد‌های دولتی و خصوصی در این راستا تکالیفی دارند که باید بدان عمل کنند.

از مردمان و شهروندانی که در گام اول وظیفه مداراکردن و ابراز محبت به زائران را دارند، تا گروه‌های گوناگون خدمت رسان مانند پاکبان ها، تاکسی ران ها، اتوبوس ران ها، آتش نشان ها، بازاری‌ها و اصناف و یکایک شهروندان حریم حرم رضوی، کادر مدیریتی و خدماتی بخش‌های اقامتی و اسکان، پایگاه‌های راهنمای زائر، ناظران افتخاری در اطراف حرم و شورا‌های اجتماعی محلات همه به عنوان جامعه میزبانی زائران رضوی وظیفه دارند برای ارائه خدمات مناسب و مطلوب و درخور شأن و جایگاه مشتاقان حضرت رضا (ع) راه و رسم میزبانی را فراگیرند، تمرین کنند و حق آن را ادا کنند.

میزبانی کریمانه

میزبانی کریمانه از زائران، عهد جاودانه مجاوران با حضرت است که بر اساس آن خود را مکلف می‌دانند که اسباب آرامش و آسایش را برای میهمانان فراهم سازند. البته مسلم است با توجه به سیل عظیم زائرانی که به ویژه در ایام خاص به مشهدمقدس سفر می‌کنند، امکانات و بودجه محلی پاسخگوی نیاز‌های آن‌ها نیست. مشهدمقدس پایتخت معنوی و شهر همه مردم ایران اسلامی است و به تعبیر امام راحل «آستان قدس مرکز ایران است». پس ضرورت دارد برخی چالش‌ها و محدودیت‌های آن با نگاه ملی برطرف و مدیریت شود. مسائلی مانند ترافیک، آب، آلودگی هوا، حمل ونقل عمومی، اسکان ارزان قیمت و خلاصه بسیاری از زیرساخت‌های این شهر نیازمند سرمایه گذاری کلان و حمایت‌های ملی است.

به ویژه رویکرد فراملی، جهان شهری و حضور درخور توجه مسلمان‌های دیگرکشور‌های اسلامی برای زیارت حضرت، این مهم را بیشتر از همیشه نشان می‌دهد. در دولت‌های مختلف این مباحث بسیار مطرح می‌شود، اما متأسفانه بیشتر در قالب شعار می‌ماند و آن اقدام انقلابی و حرکت عظیمی که از دولت برای توسعه‌ای مانا و شایسته و در شأن مشهدالرضا (ع) توقع داریم، محقق نمی‌شود. هرچه مردم و نهاد‌های محلی برای میزبانی شایسته تلاش کنند و مایه بگذارند، تا زیرساخت‌های اساسی فراهم نشود، یک جای کار می‌لنگد.

به ویژه برخی اقدامات خاص می‌تواند تحول عظیمی در خدمت رسانی ایجاد کند؛ مانند توسعه خطوط قطارشهری و حمل ونقل عمومی. فراموش نکنیم توسعه نقاط هدف و مقاصد گردشگری نیازمند پشتیبانی همه جانبه و اثربخش برای همگام و هم سوکردن همه عناصر مربوط گردشگری و توسعه تعاملات رضایت بخش و هدفمند گردشگران و جوامع میزبان است. زمانی که این گردشگری بر پایه موضوع زیارت باشد، ذی نفعان آن افرادی با ویژگی‌ها و ارزشمندی خاص هستند. پیامد چنین تعاملات سازنده و مؤثری این است که منافع گردشگری برای گردشگران و جوامع میزبان ارتقا می‌یابد و‌ می‌تواند زمینه‌های توسعه ملی را نیز فراهم سازد.

پس هرگونه اقدامات زیربنایی و سرمایه گذاری در این راستا منافعی شایان توجه و بلندمدت مادی و معنوی به همراه خواهد داشت. این مهم در نگاه حمایتی و توسعه‌ای متوازن و هم سو در ابعاد چهارگانه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی محقق می‌شود. به هرحال با نزدیک شدن به روز‌های پایانی سال، اکنون که مردم و نهاد‌های محلی آماده استقبال از بهار و زائران نوروزی می‌شوند، شایسته است این مطالبه مهم را رسانه‌ها و مسئولان محلی به صورت جدی‌تر و پیگیرانه‌تر از دولت پیگیری کنند تا کم و کاستی‌های خدمت رسانی به زائران برطرف شود و میزبانی مطلوب از آن‌ها تا حد امکان میسر گردد.